ทรรศนะของพระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) ต่อวิถีการดำเนินชีวิตในยุคปัจจุบัน

Abstract

การศึกษาเรื่องทรรศนะของพระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) ต่อวิถีการดำเนินชีวิตในยุคปัจจุบัน มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงความคิดและทรรศนะของพระธรรมปิฎกที่มีต่อวิถีการดำเนินชีวิตในยุคปัจจุบัน รวมทั้งศึกษาถึงผลกระทบของความคิดที่มีต่อโลกสมัยใหม่ ผลการวิจัยพบว่า พระพุทธศาสนาเถรวาทมีอิทธิพลอย่างลึกซึ้งต่อแนวคิดและทรรศนะของพระธรรมปิฎก จริยาวัตร กระบวนการในการเรียนรู้และฝึกฝนตนเองของพระธรรมปิฎก ตลอดจนการนำพุทธธรรมไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาชีวิตและสังคม ส่วนทรรศนะที่มีต่อวิถีการดำเนินชีวิตในปัจจุบันนั้น พระธรรมปิฎกเห็นว่า วิถีการดำเนินชีวิตของบุคคลในปัจจุบัน อยู่ภายใต้ยุคโลกาภิวัตน์ที่ได้สร้างสภาพการณ์ใหม่ๆ ให้กับบุคคลและสังคมอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน ในขณะเดียวกัน ก็ก่อให้เกิดภาวะผกผัน เป็นโลกแห่งความย้อนแย้งกันอยู่ในตัว ทั้งนี้เพราะในปัจจุบันมนุษย์ไม่ได้เผชิญหน้ากับปัญหาอันเนื่องมาจากกระแสโลกาภิวัตน์อันเป็นเรื่องของยุคสมัยเท่านั้น หากแต่ยังเผชิญกับปัญหารุนแรงที่เป็นพื้นฐานของปัญหาทั้งหมด คือ รากฐานความคิดหรือกระบวนทัศน์ที่ผิดพลาด(มิจฉาทิฏฐิ)ซึ่งครอบงำอารยธรรมของมนุษย์ในปัจจุบัน 3 ประการ คือ การมองเพื่อนมนุษย์แยกต่างหากจากธรรมชาติ โดยมีฐานะเป็นเจ้าของผู้สามารถครอบครองและพิชิตธรรมชาติได้ การมองเพื่อนมนุษย์แบบแบ่งแยก และการมองจุดมุ่งหมายชีวิตของมนุษย์ว่า จะมีความสุขได้ก็ต่อเมื่อมีวัตถุเสพบำเรอ ท่านจึงนำเสนอกระบวนทัศน์แบบพุทธ อันมีสาระสำคัญอยู่บนพื้นฐานที่ว่า สรรพสิ่งล้วนเชื่อมโยงอิงอาศัยกันและกัน โดยต่างเป็นเหตุปัจจัยเกื้อหนุนกันและกัน ซึ่งจะสร้างสรรค์ความผสมกลมกลืน และสร้างดุลยภาพแห่งชีวิตของบุคคลทั้งในด้านพฤติกรรม จิตใจ และสติปัญญา ในขณะเดียวกันก็จะเชื่อมโยงชีวิตเข้ากับธรรมชาติแวดล้อมและสังคมอย่างยั่งยืน แนวคิดและทรรศนะของท่านจึงมีอิทธิพลต่อการศึกษาเพื่อการพัฒนาชีวิตและสังคมในยุคปัจจุบัน