มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิชุมชนตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ.2542

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบหน่วยงานรัฐในการรับรองสิทธิชุมชนเพื่อให้เป็นไปตามพันธกรณีตามอนุสัญญา RIO Declaration on Environment and Development ที่ประเทศไทยจะต้องมีหน่วยงานรัฐในการเป็นกลไกสนับสนุนให้ชุมชนมีสิทธิตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่จะอนุรักษ์และการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน จากการศึกษาพบว่าชุมชนมีปัญหาเกี่ยวกับสถานะความมีตัวตนหรือสภาพตัวตนของชุมชนว่าจะมีรูปแบบเป็นบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล ซึ่งถ้าพิจารณาตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญอดีตจนถึงปัจจุบัน รวมทั้งกฎหมายที่เกี่ยวข้อง พบว่าชุมชนได้มีการรับรองสถานะไว้อย่างชัดเจนตั้งแต่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 เป็นต้นมา แต่ยังไม่ปรากฏบทบัญญัติแห่งกฎหมายระดับพระราชบัญญัติที่จะรับรองถึงสถานะไว้ทำให้ชุมชนไม่ได้รับสิทธิในการจัดการทรัพยากรสิ่งแวดล้อม และการดูแลรักษาและใช้ประโยชน์ทรัพยากรในพื้นที่ของตัวเองตามเจตนารมณ์ที่ปรากฏไว้ในรัฐธรรมนูญและพันธกรณีที่จะต้องปฏิบัติ ดังนั้นจึงมีความจำเป็นที่จะต้องมีหน่วยงานรัฐรับรองสิทธิและบทบาทของชุมชนในการดำเนินการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในรูปแบบขององค์การมหาชน เพราะถือว่าเป็นหน่วยงานรัฐที่มีอำนาจหน้าที่ โครงสร้างที่มีความเป็นอิสระ สะดวกและรวดเร็ว รวมทั้งยังสามารถที่จะหารายได้เพื่อเลี้ยงดูตัวเองนอกเหนือจากการสนับสนุนจากรัฐ จากการศึกษาขอเสนอแนะว่าเห็นควรมีการจัดตั้งหน่วยงานรัฐเพื่อรับรองสิทธิและเป็นหน่วยงานสนับสนุนชุมชน โดยอาศัยพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ.2542 เพื่อที่จะกำหนดให้ชุมชนอยู่ในรูปแบบองค์การมหาชนและมีอำนาจหน้าที่ในการบริหารตัวเองในด้านรับรองความเป็นตัวตนของชุมชน การสนับสนุนในด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของประชาชนภายในชุมชน