ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับอำนาจต่อรองของเกษตรกรไทย ในการจัดทำข้อตกลงเกษตรพันธสัญญา

Abstract

ในประเทศไทย อาชีพเกษตรกรถือเป็นอาชีพหลักของคนไทยตั้งแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน ภาครัฐตระหนักถึงความสำคัญของอาชีพเกษตรกร จึงมีการตราพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาระบบเกษตรพันธสัญญา พ.ศ. 2560 ออกมาบังคับใช้เพื่อควบคุมและกำกับดูแลการจัดทำสัญญาในระบบเกษตรพันธสัญญา ซึ่งถือเป็นกลไกอย่างหนึ่งที่จะสร้างความมั่นคงทางด้านรายได้ให้แก่เกษตรกร ถึงแม้ปัจจุบันกฎหมายฉบับดังกล่าวจะประกาศบังคับใช้แล้วก็ตาม แต่การจัดทำสัญญาภายใต้ระบบเกษตรพันธสัญญาก็ยังขาดความสมดุลและไม่เป็นธรรม ขาดกลไกในการถ่วงดุลและตรวจสอบ ทำให้เกิดพฤติกรรมเอารัดเอาเปรียบและการทำสัญญาที่ไม่เป็นธรรม ส่งผลกระทบต่อสถานะทางเศรษฐกิจของเกษตรกรรายย่อย ขณะที่เกษตรกรมิได้รับรู้หรือเข้าใจในข้อกำหนดและเงื่อนไขทั้งหมดของสัญญาที่ออกโดยบริษัท เกษตรกรจึงเป็นฝ่ายเสียเปรียบ การทำสัญญาในระบบเกษตรพันธสัญญาของไทยจึงยังเกิดปัญหาหลายประการ เช่น ปัญหาอำนาจการเจรจาต่อรอง การคำนวณผลประโยชน์และการแบ่งปันผลประโยชน์ที่ไม่เป็นธรรม ปัญหาสัญญาไม่เป็นธรรมและสัญญาสำเร็จรูป ปัญหาการแก้ไขหรือบอกเลิกข้อตกลงในระบบเกษตรพันธสัญญา ปัญหาการเยียวยาความเสียหาย ปัญหาการระงับข้อพิพาท เป็นต้น