ปัญหาและอุปสรรคทางกฎหมายเกี่ยวกับการก่อสร้างอาคารที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพอนามัยของประชาชน

Abstract

ในการก่อสร้างอาคารที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขอนามัยของประชาชน แม้พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 จะได้กำหนดมาตรการในการป้องกันและแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยให้เจ้าของโครงการต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมก่อนการดำเนินการก่อสร้างอาคาร ซึ่งมาตรฐานดังกล่าวดูเหมือนจะเป็นกระบวนการจัดการปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ดี แต่อย่างไรก็ตามในกระบวนการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม ตลอดจนถึงขั้นตอนการก่อสร้างอาคารยังมีปัญหาเกิดขึ้นทั้งในแง่รูปแบบประเภทของโครงการที่ต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม กระบวนการพิจารณาอนุมัติรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม ความซ้ำซ้อนในการใช้อำนาจหน้าที่ของหน่วยงานรัฐและการบังคับใช้กฎหมาย จากการศึกษาพบว่า ในกระบวนการพิจารณาอนุมัติรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม กฎหมายเปิดช่องให้คณะกรรมการผู้ชำนาญการสามารถใช้ดุลพินิจในการพิจารณาอนุมัติรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมได้อย่างกว้างขวาง จนอาจทำให้เกิดปัญหาการใช้อำนาจหน้าที่ไม่ถูกต้องและเหมาะสม ประกอบกับไม่มีมาตรการในการควบคุมตรวจสอบการใช้อำนาจหน้าที่หรือบทบัญญัติของกฎหมายที่เปิดช่องให้มีกระบวนการโต้แย้งคำสั่งดังกล่าวได้ นอกจากนี้กฎหมายสิ่งแวดล้อมมิได้มีกลไกเป็นของตนเองในการบังคับให้เจ้าของโครงการต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม จนทำให้เกิดช่องว่างของกฎหมายเจ้าของโครงการจึงใช้เป็นช่องทางหลีกเลี่ยงการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม ซึ่งในการดำเนินการก่อสร้างอาคารเจ้าของโครงการจะต้องปฏิบัติตามขั้นตอนทั้งกฎหมายสิ่งแวดล้อมและกฎหมายควบคุมอาคาร ปัญหาที่ตามมาคือ เกิดความซ้ำซ้อนในการใช้กฎหมายทั้งในแง่ของการดำเนินงานและการบังคับใช้ กฎหมายที่เกี่ยวข้องขาดความสอดต้องคล้องกันในเรื่องของการอนุรักษ์และคุ้มครองสิ่งแวดล้อม จนทำให้การบังคับใช้กฎหมายไม่มีประสิทธิภาพ การแก้ไขปัญหาและอุปสรรคทางกฎหมายจึงเห็นควรมีกระบวนการทางกฎหมายในการควบคุมและตรวจสอบการใช้อำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการผู้ชำนาญการ แก้ไขปัญหาช่องว่างของกฎหมาย กำหนดบทลงโทษผู้ที่ฝ่าฝืนกฎหมาย และเพิ่มช่องทางการมีส่วนร่วมจากภาคประชาชนและส่วนท้องถิ่นในการอนุรักษ์และคุ้มครองสิ่งแวดล้อม แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 และพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 เพื่อให้กฎหมายทั้งสองฉบับมีแนวทางการดำเนินงานที่สอดคล้องกัน สามารถบังคับใช้มาตรการต่าง ๆ ตามที่กำหนดในรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพ เพื่อให้การคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมบรรลุตามวัตถุประสงค์ของกฎหมายต่อไป