มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่น

Abstract

การคุ้มครองสิทธิทรัพย์สินทางปัญญาในประเทศในปัจจุบัน ครอบคลุมเฉพาะลิขสิทธิ์สิทธิบัตร เครื่องหมายทางการค้า เป็นต้น แต่ไม่ครอบคลุมถึงการคุ้มครองสิทธิภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีลักษณะเป็นองค์ความรู้ของชุมชนในท้องถิ่น ซึ่งมีลักษณะจำเพาะและหลากหลาย เป็นองค์ความรู้ของชุมชนที่ตกทอด หรือสืบทอดจากบรรพบุรุษในอดีตกาลที่ใช้เวลาสั่งสมมาเป็นเวลาช้านาน จึงไม่อาจหาเจ้าของผลงานที่เป็นปัจเจกชนแท้จริงได้ องค์ความรู้บางอย่างสามารถวิเคราะห์ถึงคุณลักษณะที่สามารถ ให้การคุ้มครองได้อย่างชัดเจน แต่บางอย่างมีองค์ประกอบที่จัดอยู่ระหว่างคุณสมบัติที่สามารถให้การคุ้มครองได้ทั้งตามกฎหมายลิขสิทธิ์และสิทธิบัตร บางอย่างสามารถให้การคุ้มครองได้ด้วยกฎหมายเฉพาะ เช่น พระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติคุ้มครองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ พ.ศ. 2546 หรือบางอย่างก็ไม่สามารถนำกฎหมายใดๆ มาปรับใช้เพื่อให้การคุ้มครองได้เลย บางอย่างมีคุณสมบัติ สามารถจำแนกให้การคุ้มครองตามกฎหมายได้และนำไปพัฒนาเป็นสินค้าอุตสาหกรรมได้ บางอย่างก็ไม่สามารถนำมาพัฒนาเป็นสินค้าอุตสาหกรรมได้ อย่างไรก็ตาม องค์ความรู้ที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นมีคุณสมบัติเฉพาะที่ร่วมกัน คือ ไม่สามารถระบุบ่งชี้เฉพาะถึงความเป็นเจ้าของความคิดหรือองค์ความรู้นั้นๆ ได้อย่างชัดเจน การขาดซึ่งที่มาหรือเจ้าขององค์ความรู้ที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นนี้เอง ที่เป็นปัญหาหลักของการที่จะให้การคุ้มครองสิทธิภูมิปัญญาท้องถิ่น