ประชาสังคม เครือข่าย และการมีส่วนร่วมของชุมชนในการกำหนดแผนยุทธศาสตร์
กำลังโหลด...
วันที่
2550
ผู้เขียน
ชื่อวารสาร
วารสาร ISSN
ชื่อหนังสือ
สำนักพิมพ์
Journal of Architectural/Planning Research and Studies
เชิงนามธรรม
เป็นเวลากว่าสองปีภายหลังเหตุการณ์ธรณีพิบัติภัยสึนามิ ซึ่งได้สร้างความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนหลาย
จังหวัดบริเวณชายฝั่งตะวันตกของประเทศไทย พื้นที่ชุมชนบ้านน้ำเค็ม อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา เป็นพื้นที่ที่ได้รับความเสียหาย
อย่างรุนแรงที่สุดแห่งหนึ่ง โดยมีหลายองค์กรทั้งภายในและภายนอกประเทศได้หยิบยื่นความช่วยเหลือในหลายด้าน อาทิ ที่อยู่อาศัย
สาธารณูปโภคและสาธารณูปการ อาชีพ การเยียวยาสภาพจิตใจ ฯลฯ ความช่วยเหลือและการฟื้นฟูในช่วงแรกเป็นไปอย่างเร่งด่วน
เพื่อบรรเทาปัญหาเฉาะหน้า โดยขาดการประสานงาน ตลอดจนการบริหารข้อมูลที่มีประสิทธิภาพ จนเมื่อเหตุการณ์เริ่มเข้าสู่ภาวะ
ปกติ ได้มีความพยายามที่จะกำหนดแผนฟื้นฟูและพัฒนาพื้นที่ชุมชนบ้านน้ำเค็มอย่างมียุทธศาสตร์รอบด้าน ได้แก่ ด้านกายภาพ
ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านการท่องเที่ยว ด้านการเฝ้าระวังภัยพิบัติ ตลอดจนถึงด้านสิ่งแวดล้อม จากหลายหน่วยงานภาครัฐที่
(พยายาม) เกี่ยวข้อง อย่างไรก็ตาม การวางแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาพื้นที่ที่ผ่านมานั้นขาดการมีส่วนร่วมกับภาคประชาสังคมและ
ชุมชนเจ้าของพื้นที่ หรือแม้กระทั่งหน่วยงานรัฐท้องถิ่นอย่างเพียงพอ จนทำให้เกิดการหยิบยกประเด็นเรื่องการกำหนดแผนพัฒนา
พื้นที่ชุมชนบ้านน้ำเค็มขึ้นในส่วนขององค์กรชุมชน เครือข่ายชุมชน และภาคประชาสังคมในพื้นที่
บทความนี้ได้อภิปรายกระบวนการและผลการศึกษาผ่านปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมของคณะผู้เขียน โดยมีวัตถุประสงค์
สามประการที่จะสะท้อนให้เห็นกระบวนการการสร้างกรอบแผนยุทธศาสตร์เพื่อพัฒนาพื้นที่เฉพาะ ชุมชนบ้านน้ำเค็ม จังหวัดพังงา
โดยประการแรก เพื่อเผยให้เห็นการทำงานในระดับโครงสร้างและระดับปฏิบัติการทั้งของหน่วยงานภาครัฐ/องค์กรภายนอกที่มี
ส่วนในการพัฒนาพื้นที่ที่ผ่านมาในด้านหนึ่ง ขณะเดียวกันในอีกด้านหนึ่งเพื่อเผยให้เห็นถึงกระบวนการชุมชน เครือข่ายชาวบ้านภาค
ประชาสังคมที่ทำงานคู่ขนานกันกับส่วนแรก ประการที่สอง เพื่อวิเคราะห์ สะท้อน ตลอดจนเผยให้เห็นถึงกระบวนการมีส่วนร่วม
ของชุมชนในระดับกลไกต่อการกำหนดแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาพื้นที่ชุมชนบ้านน้ำเค็ม โดยในประเด็นนี้คณะผู้เขียนจักอภิปราย
มิติของการแย่งชิงวาทกรรมทางการเมืองเสริมแทรกด้วย และประการสุดท้าย เพื่ออภิปรายผลของการมีส่วนร่วมของภาคประชา
สังคม ซึ่งพบว่ากระบวนการประชาสังคมในช่วงเวลาที่ทำการศึกษายังไม่อาจนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงการพัฒนาพื้นที่ในระดับ
นโยบายได้ แต่ได้พบองค์ประกอบสำคัญบางประการที่ประกอบกันทำให้เกิดการก่อรูปของกระบวนการระดับรากหญ้าที่สามารถ
Journal of Architectural/Planning Research and Studies Volume 5. Issue 2. 2007
4 Faculty of Architecture and Planning, Thammasat University
สร้างเครือข่ายการเฝ้าระวังผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากนโยบายได้เป็นอย่างสูง คณะผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งให้บทความชิ้นนี้เป็นหนึ่ง
ในกรณีศึกษาที่มาจากประสบการณ์จริงภาคสนาม ซึ่งเป็นการต่อยอดองค์ความรู้ในศาสตร์การวางแผน (Planning studies)
โดยเฉพาะการวางแผนจากล่างขึ้นบน (Bottom-up planning approach)
คำอธิบาย
คำหลัก
พื้นที่ประสบภัยสึนามิ, การมีส่วนร่วมของประชาชน, การวางแผนจากล่างขึ้นบน, แผนพัฒนาพื้นที่เฉพาะ, การเมือง