ความเป็นอิสระขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น : ศึกษากรณีการกำกับดูแลเทศบาลโดยการให้พ้นจากตำแหน่ง

Abstract

สารนิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ความเป็นอิสระขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หลักการปกครองตนเองขอท้องถิ่น การใช้อำนาจในการกำกับดูแลของรัฐที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 282 กำหนดให้กำกับดูแลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเท่าที่จำเป็น การกำกับดูแลของรัฐโดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้อำนาจของผู้ว่าราชการจังหวัดและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในการใช้อำนาจถอดถอนนายกเทศมนตรีออกจากตำแหน่งโดยศึกษาเปรียบเทียบแนวคิด ทฤษฎี และหลักเกณฑ์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องดังกล่าวทั้งในประเทศและต่างประเทศ จากการศึกษาและพิเคราะห์พบว่า อำนาจของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในการสั่งให้นายกเทศมนตรีพ้นจากตำแหน่งตามความเห็นของผู้ว่าราชการจังหวัดที่เสนอตามพระราชบัญยัติเทศบาล พ.ศ. 2496 มาตรา 73 นั้น เป็นการขัดต่อหลักการปกครองตนเอง ความเป็นอิสระขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และแนวคิดการกระจายอำนาจที่มีแนวดน้มกระจายอำนาจมากยิ่งขึ้น เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีความใกล้ชิดกับประชาชนโดยสามารถตอบสนองความต้องการของประชาชนให้ได้มากที่สุด การใช้อำนาจของผู้ว่าราชการจังหวัดและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ตามพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 มาตรา 73 เป็นลักษณะการลงโทษทางวินัยซึ่งเป็นการใช้อำนาจในลักษณะการบังคับบัญา ไม่ใช่การกำกับดูแล อันมีผลทำให้นายกเทศมนตรีต้องขาดคุณสมบัติมาตรา 48 เบญจ (4) กล่าวคือ มีลักษณะต้องห้ามในการสมัครรับเลือกตั้งเป็นนายกเทศมนตรี ซึ่งเท่ากับว่าการใช้อำนาจของนายกเทศมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยมีผลให้นายกเทศมนตรีต้องถูกตัดสินทางการเมือง